Διμερή Θέματα με Τρίτες Χώρες

Διμερείς Συμφωνίες Κοινωνικής Ασφάλισης

Η χώρα μας έχει συνάψει δεκατέσσερις (14) Διμερείς Συμβάσεις Κοινωνικής Ασφάλειας και διακρίνονται σε:

α) έντεκα (11) Συμφωνίες κλασσικού τύπου

β) τρεις (3) σε ιδιόμορφες Συμφωνίες.

Α. Συμφωνίες Κλασσικού Τύπου

1. Με Αργεντινή: Ισχύει από 1-5-1988 (Ν. 1602 ΦΕΚ Α’ 79/18-6-1986)
2. Με Αυστραλία: Ισχύει από 1.10.2008 (Ν. 3677 ΦΕΚ Α’ 140/11.7.2008)
3. Με Βενεζουέλα: Ισχύει από 1-2-1995 (Ν.2259 ΦΕΚ Α’ 203/5-12-1994) *Δεν εφαρμόζεται λόγω μη συμφωνίας των εντύπων σύνδεσης

4. Με Βραζιλία: Ισχύει από 1-9-1988 (Ν.1553 ΦΕΚ Α’ 98/24-5-1985)
5. Με Η.Π.Α.: Ισχύει από 1-9-1994 (Ν.2186 ΦΕΚ Α’ 15/8-2-1994)
6. Με Καναδά: Η αναθεωρημένη Συμφωνία ισχύει από 1-12-1997 (Ν.2492 ΦΕΚ 83/τ.Α/16-5-1997)
7. Με Κεμπέκ: Ισχύει από 1-9-1983 (Ν.1317 ΦΕΚ 4/τ.Α/11-1-1983). H Συμφωνία αυτή έχει αντικατασταθεί από αναθεωρημένη Συμφωνία που υπεγράφη στις 7.12.2004 στο Κεμπέκ. (Ν. 3476 ΦΕΚ 149/ τ.Α/19-7-2006) και τέθηκε σε ισχύ την 01.11.2010, βάσει του εδαφίου 2 του άρθρου 46 αυτής
8. Με Ν. Ζηλανδία: Ισχύει από 1-4-1994 (Ν.2185 ΦΕΚ 14/τ.Α/8-2-1994)
9. Με Ουρουγουάη: Ισχύει από 1-3-1997 (Ν.2258 ΦΕΚ 202/τ.Α/5-12-1994)
10. Με Σερβία: Ισχύει από 1-3-2020 (Ν.4645 ΦΕΚ 198/τ.Α/9-12-2019)
11. Με Αίγυπτο: Ισχύει από 1-9-2020 (Ν.4698 ΦΕΚ Α’ 122/22-06-2020)

Οι ανωτέρω Συμφωνίες είναι δεσμευτικές για όλους τους Ασφαλιστικούς Φορείς της χώρας μας, εκτός του πρώην Γ.Λ.Κ. και του ΝΑΤ, διότι δεν εμπίπτουν στο προσωπικό πεδίο εφαρμογής τους, πλην των δύο τελευταίων συμφωνιών (με Σερβία και Αίγυπτο) και διέπονται από βασικές κοινωνικοασφαλιστικές αρχές:

• την αρχή της ίσης μεταχείρισης από άποψη κοινωνικοασφαλιστικής προστασίας των εργαζομένων των δύο Συμβαλλομένων κρατών,
• την αρχή της διατήρησης των ασφαλιστικών δικαιωμάτων των ασφαλισμένων μισθωτών και των εξομοιούμενων με αυτούς και των αυτοτελώς απασχολούμενων σε περίπτωση μεταφοράς της διαμονής ή εργασίας τους στο έδαφος του άλλου Συμβαλλόμενου Κράτους
• την αρχή του συνυπολογισμού των περιόδων ασφάλισης που διανύθηκαν στην ασφάλιση και των δύο Συμβαλλομένων κρατών, τόσο για τη θεμελίωση του δικαιώματος όσο και τον υπολογισμό των παροχών,
• την αρχή του αναλογικού επιμερισμού των παροχών (δηλαδή επιβάρυνση του κάθε κράτους ανάλογα με το χρόνο ασφάλισης που έχει πραγματοποιηθεί σ’ αυτό).
• την αρχή της ελεύθερης μεταφοράς των παροχών στο κράτος της διαμονής του δικαιούχου.

Ειδικότερα, σε ότι αφορά  την αρχή του συνυπολογισμού επισημαίνουμε ότι κάθε Σύμβαση προβλέπει ξεχωριστά τον τρόπο που συνυπολογίζεται ο χρόνος ασφάλισης ή /διαμονής σε μία χώρα με τον χρόνο ασφάλισης ή διαμονής στην άλλη χώρα.

Σε κάθε Συμφωνία τα αντισυμβαλλόμενα Μέρη λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες των αντιστοίχων ασφαλιστικών συστημάτων,  οι οποίες διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Σε κάθε Συμφωνία προβλέπεται επίσης  ρητά η χορήγηση  ή μη εκ μέρους των ελληνικών Ασφαλιστικών ταμείων κατωτάτων ορίων, όπως άλλωστε καθορίζονται ρητά και άλλα θέματα, όπως ο χρόνος που λαμβάνεται υπόψη για την αναγνώριση της  στρατιωτικής θητείας, ή χρόνος που λαμβάνεται υπόψη για την εφαρμογή διατάξεων προαιρετικής ασφάλισης.

Επισημαίνεται ότι δεν είναι δυνατή οποιαδήποτε παρέκκλιση κατά την εφαρμογή της Συμφωνίας από τα αντισυμβαλλόμενα Κράτη, καθόσον οι Διακρατικές Συμφωνίες έχουν κυρωθεί από το Ελληνικό Κοινοβούλιο και έχουν την ισχύ που ορίζει το άρθρο 28 του Συντάγματος και ως Διακρατικές Συμφωνίες κατισχύουν, σε κάθε περίπτωση, της εσωτερικής μας νομοθεσίας.

Τροποποίηση οποιαδήποτε Συμφωνίας Κοινωνικών Ασφαλίσεων μπορεί να υπάρξει μόνο με αναθεώρησή της και με υπογραφή νέας Συμφωνίας, με τη συναίνεση προς τούτο των εμπλεκομένων Μερών.

Β. Ιδιόμορφες Συμφωνίες

Ρυθμίζουν ορισμένα μόνον θέματα κοινωνικής ασφάλισης με ειδικό τρόπο και για συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων.

Η Ελλάδα έχει συνάψει τρεις (3) ιδιόμορφες Συμφωνίες Κοινωνικής Ασφάλειας με:

1. τη Λιβύη (Ν.1909/1990, ΦΕΚ 163, τ. Α΄),
2. τη Συρία (Ν.2922/2001, ΦΕΚ 135, τεύχος Α) και
3. το Οντάριο (Ν.1550/1985, ΦΕΚ 96, τ. Α΄).

Στην πρώτη (Λιβύη) προβλέπεται η μεταφορά των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων στις χώρες προέλευσής τους κατά τον χρόνο επέλευσης του ασφαλιστικού κινδύνου, για τις περιόδους που απασχολήθηκαν στις χώρες προορισμού,  ώστε να αναγνωρίζονται οι χρόνοι αυτοί σύμφωνα με την εσωτερική νομοθεσία της χώρας που μεταφέρονται. Προβλέπεται επίσης και η μεταφορά των συντάξεων των δικαιούχων, από την χώρα εργασίας στη χώρα προέλευσης.

Στη δεύτερη Συμφωνία ρυθμίζονται μόνο θέματα ασφάλισης Σύριων αποσπασμένων που απασχολούνται στην Ελλάδα στα γραφεία των Συριακών Αεροπορικών Αερογραμμών και στην Τρίτη  Συμφωνία (Οντάριο) θέματα για εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες.

Κοινωνικοασφαλιστική Προστασία στα πλαίσια των Διεθνών Οργανισμών

Επικυρωμένα διεθνή όργανα/εργαλεία:

Συμβούλιο της Ευρώπης – Ευρωπαϊκός Κώδικας Κοινωνικής Ασφάλειας (European Code of Social Security): υπογράφηκε από τη χώρα μας το 1977 και κυρώθηκε το 1981 με το ν.1136/13-03-1981 ΦΕΚ 61Α για ορισμένα μέρη του. Δεν έχουν κυρωθεί τα μέρη που αφορούν τα οικογενειακά επιδόματα και την ανεργία. Επίσης, δεν έχει κυρωθεί το πρωτόκολλο του Ευρωπαϊκού Κώδικα.

Συμβούλιο της Ευρώπης – Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης (European Social Charter): είναι το βασικότερο όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης, η εφαρμογή του όμως ανήκει κυρίως στην αρμοδιότητα του τομέα Εργασίας (ν. 1426/1984, ΦΕΚ 32Α’) και αναθεωρημένος ΕΚΧ.

Διεθνές Γραφείο Εργασίας – Διεθνής Σύμβαση 102 «Για τα ελάχιστα όρια της κοινωνικής ασφάλειας» την οποία έχουμε κυρώσει με το ν.3251/1955 (ΦΕΚ 140 Α). Η Σύμβαση αυτή είναι από τα βασικότερα διεθνή όργανα που θέτουν τα κατώτατα όρια κοινωνικοασφαλιστικής προστασίας που πρέπει να παρέχουν τα κράτη στους εργαζόμενους.

Διεθνές Γραφείο Εργασίας – Διεθνής Σύμβαση 103 «Για την προστασία της μητρότητας» την οποία έχουμε κυρώσει με το ν. 1302/1982 (ΦΕΚ 133 Α).

Ηνωμένα Έθνη – Οικουμενική Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 1948 – αρ. 22 & 25, Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα – άρθρο 9 (UniversalDeclarationofHumanRights 1948 – art. 22 & 25, InternationalCovenantonEconomic, SocialandCulturalRights – art. 9).