Ασφαλιστικές Εισφορές

Ποσοστό εισφοράς κύριας σύνταξης

Για τους μισθωτούς ιδιωτικού τομέα, ασφαλισμένους στον e-ΕΦΚΑ, για την κύρια σύνταξη, καταβάλλεται ασφαλιστική εισφορά ύψους 20%, η οποία επιμερίζεται μεταξύ ασφαλισμένου και εργοδότη. Ο ασφαλισμένος βαρύνεται με εισφορά ύψους 6,67% και ο εργοδότης με εισφορά ύψους 13,33%.

Βάση υπολογισμού εισφορών

Οι ανωτέρω ασφαλιστικές εισφορές υπολογίζονται επί των πάσης φύσεως αποδοχών του μισθωτού, με εξαίρεση τις κοινωνικού χαρακτήρα έκτακτες παροχές λόγω γάμου, γεννήσεως τέκνων, θανάτου και βαριάς αναπηρίας, και για αποδοχές μέχρι του ποσού των €6.500 μηνιαίως (ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών).

Τα δώρα εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα, καθώς και το επίδομα αδείας, υπόκεινται σε ασφαλιστικές εισφορές σύμφωνα με τα ανωτέρω. Στην περίπτωση αυτή το ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών εφαρμόζεται αυτοτελώς.

Παρακράτηση εισφορών – Απόδοση εισφορών – Υποβολή ΑΠΔ

Ο εργοδότης παρακρατεί από το μισθό του ασφαλισμένου την εισφορά ασφαλισμένου, την οποία αποδίδει, μαζί με την εργοδοτική εισφορά, στον e-ΕΦΚΑ εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών.

Σε περίπτωση εκπρόθεσμης καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών, αυτές βαρύνονται με τον προβλεπόμενο τόκο λόγω καθυστέρησης.

Οι ασφαλιστικές εισφορές δηλώνονται από τον εργοδότη στην Αναλυτική Περιοδική Δήλωση (ΑΠΔ), με εξαίρεση ειδικές κατηγορίες μισθωτών (αποκλειστικές αδελφές νοσοκόμες, ξεναγοί, φορτοεκφορτωτές, ρητινοσυλλέκτες κ.λπ.).

Η ΑΠΔ υποβάλλεται μέχρι την τελευταία ημέρα του μήνα που έπεται του ημερολογιακού μήνα απασχόλησης (βλ. Γενικό έγγραφο e-ΕΦΚΑ: 338446/17-12-2020, για την ΑΠΔ έτους 2021)

Πρόσωπα που καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές μισθωτού

Τα ανωτέρω εφαρμόζονται:

α) στους ασφαλισμένους του πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ και των ειδικών Ταμείων που είχαν ενταχθεί σε αυτό (ΤΑΠ – ΟΤΕ, ΤΣΠ – ΕΤΕ, ΤΑΠ – ΔΕΗ κ.λπ.)

β) στους μισθωτούς ασφαλισμένους του πρώην ΟΑΕΕ – Τομέας Ασφάλισης Ναυτικών και Τουριστικών Πρακτόρων (πρώην ΤΑΝΠΥ)

γ) στους μισθωτούς ασφαλισμένους του πρώην ΕΤΑΑ (ΤΣΜΕΔΕ, ΤΣΑΥ)

δ) στους δικηγόρους με έμμισθη εντολή του πρώην ΕΤΑΑ (Τομέας Ασφάλισης Νομικών)

ε) στους μισθωτούς ανειδίκευτους εργάτες που απασχολούνται στον αγροτικό τομέα και στους μετακλητούς πολίτες τρίτων χωρών

στ) στους μισθωτούς ασφαλισμένους του πρώην ΕΤΑΠ – ΜΜΕ

ζ) σε ειδικές κατηγορίες προσώπων, όπως:

• πρόσωπα σε θέση διευθυντή, γενικού διευθυντή, εντεταλμένου διευθύνοντος ή συμπράττοντος συμβούλου, διοικητή εταιρείας ή συνεταιρισμού, εφόσον συνδέονται με σχέση εξαρτημένης εργασίας για τις εισπραττόμενες αμοιβές.
• μέλη Διοικητικών Συμβουλίων Ανωνύμων Εταιρειών και Αγροτικών Συνεταιρισμών εφόσον λαμβάνουν αμοιβή.
• διαχειριστές εταιρειών όλων των νομικών μορφών (με εξαίρεση τους διαχειριστές των ΙΚΕ που καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές ως ελεύθεροι επαγγελματίες)

Μείωση ασφαλιστικής εισφοράς

1. Μείωση κατά 50% της εισφοράς ασφαλισμένου για ένα έτος για γυναίκες που αποκτούν παιδί (άρθρο 141 παρ. 2 του ν. 3655/2008).
2. Μείωση κατά 6,66 ποσοστιαίες μονάδες της εργοδοτικής εισφοράς για όσους εργοδότες απασχολούν μισθωτούς ηλικίας έως 25 ετών (άρθρο 86 του ν. 4583/2010, ΚΥΑ Δ.15/Δ΄/3220/72/26-2-2019, ΦΕΚ Β΄681).
3. Εισοδηματική ενίσχυση μισθωτών του πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ, με πλήρη απασχόληση, που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό (άρθρο 14 του ν. 2837/2000)

Πρόσθετο Ασφάλιστρο

1. Υπαγόμενοι στον Κανονισμό Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων (ΚΒΑΕ)

2,20% για τον ασφαλισμένο και 1,40% για τον εργοδότη (3,60% σύνολο).

2. Απασχολούμενοι σε υπόγειες στοές ορυχείων και λιγνιτωρυχείων και σε υποθαλάσσιες εργασίες, και σε εναέριες εργασίες (μόνο για ασφαλισμένους μετά την 1/1/1993)

4,30% για τον ασφαλισμένο και 2,70% για τον εργοδότη (σύνολο 7,00%)

3. Εισφορά επαγγελματικού κινδύνου

1% για τον εργοδότη

Εξαιρέσεις

1. Ειδικές κατηγορίες μισθωτών του πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ (αμειβόμενοι με κυμαινόμενες αποδοχές, οικοδόμοι, φορτοεκφορτωτές, λαχειοπώλες κ.λπ.).
2. Ασφαλισμένοι του πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ που αμείβονται με εργόσημο (άρθρο 20 και 21 του ν. 3863/2010).
3. Όσοι υπάγονται στην ασφάλιση του πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ μόνο για τον κλάδο ατυχήματος ή και στον κλάδο παροχών ασθένειας σε είδος (φοιτητές κατά την πρακτική άσκηση, κρατούμενοι εργαζόμενοι φυλακών κ.λπ.).
4. Ασφαλισμένοι του πρώην ΝΑΤ, για τους οποίους ισχύουν ως προς τις ασφαλιστικές εισφορές οι καταστατικές διατάξεις του ΝΑΤ. Οι εισφορές υπολογίζονται επί του βασικού μισθού που δεν μπορεί να είναι κατώτερος από την ισχύουσα ή την τελευταία ισχύουσα Σ.Σ.Ε. του κλάδου. Για την ασφάλισή τους υποβάλλεται ειδική ΑΠΔ. (Υπουργική Απόφαση Φ.80000/οικ.46214/1903/6-10-2017, ΦΕΚ Β΄ 3677)

Εισφορές επικουρικής ασφάλισης

Οι συνολικές εισφορές για την επικουρική ασφάλιση (άρθρο 97 του ν. 4387/2016, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 45 του ν. 4670/2020 και τροποποιήθηκε με τις παρ. 1 και 2 του άρθρου 35 του ν. 4756/2020) ανέρχονται σε ποσοστό 6,50% (έως 31/05/2022, το οποίο θα μειωθεί σε 6% από 01/06/2022) επί εκείνων των μηνιαίων αποδοχών του ασφαλισμένου που λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό των εισφορών της κύριας σύνταξης. Επιμερίζονται, δε, ισομερώς στον εργοδότη και τον εργαζόμενο, με ανώτατο ποσό μηνιαίων αποδοχών τις 6.500,00 ευρώ.

Η παρακράτηση και η απόδοση των εισφορών γίνεται από τον εργοδότη, μέσω της ΑΠΔ.

Από 1.1.2020 για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών  τους, όλοι οι ασφαλισμένοι πριν και μετά την 1.1.1993 έμμισθοι δικηγόροι και μισθωτοί μηχανικοί των οικείων τομέων του κλάδου επικουρικής ασφάλισης του πρώην ΕΤΑΑ κατατάσσονται σε τρείς ασφαλιστικές κατηγορίες, κατά τα προβλεπόμενα για τους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες,(1η ασφαλιστική κατηγορία 42 ευρώ, 2η ασφαλιστική κατηγορία 51 ευρώ, 3η ασφαλιστική κατηγορία 61 ευρώ και από 1.6.2022 και εφεξής οι τρεις αυτές ασφαλιστικές κατηγορίες μειώνονται στα 39 ευρώ, 47 ευρώ και 56 ευρώ, αντίστοιχα). Οι ασφαλιστικές εισφορές τους επιμερίζονται ισομερώς στον εργοδότη και στον ασφαλισμένο (άρθρο 97 του ν. 4387/2016, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 45 του ν. 4670/2020 και τροποποιήθηκε με τις παρ. 1 και 2 του άρθρου 35 του ν. 4756/2020).

Εισφορές εφάπαξ παροχής

Το ύψος και ο τρόπος υπολογισμού των εισφορών (άρθρο 35 του ν. 4387/2016, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 31 του ν. 4670/2020) των μέχρι τις 31.12.1992 ασφαλισμένων μισθωτών προσδιορίζονται σύμφωνα με τις καταστατικές διατάξεις των ενταχθέντων φορέων προνοίας στον Κλάδο Εφάπαξ Παροχών του e-ΕΦΚΑ, με εξαίρεση τους μισθωτούς ασφαλισμένους στους τομείς προνοίας του πρώην ΕΤΑΠ ΜΜΕ. Για τους από την 1.1.1993 και εφεξής ασφαλισμένους, καταβάλλεται εισφορά ποσοστού τέσσερα τοις εκατό (4%), υπολογιζόμενη επί των ασφαλιστέων αποδοχών τους για κύρια σύνταξη, όπως αυτές προσδιορίζονται στα άρθρα 5 και 38 του ν. 4387/2016, όπως ισχύει (άρθρα 23 και 34 του ν. 4670/2020 και άρθρο 1 του ν. 4488/20217). Από 1.1.2020 για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών τους, όλοι οι ασφαλισμένοι πριν και μετά την 1.1.1993 έμμισθοι δικηγόροι, μισθωτοί μηχανικοί και υγειονομικοί των οικείων τομέων του κλάδου πρόνοιας του πρώην Ε.Τ.Α.Α. κατατάσσονται σε τρείς (3) ασφαλιστικές κατηγορίες, στις οποίες αντιστοιχεί το ποσό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς των 26€, 31€ ή 37€ (άρθρο 35 του ν. 4387/2016, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 31 του ν. 4670/2020).

Οι ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλονται από την 1.1.2014 και εφεξής για κάθε ασφαλισμένο τηρούνται σε ατομικές μερίδες.

Νομοθετικό Πλαίσιο

1. Άρθρο 38 του ν. 4387/2016 (άρθρο 34 του ν. 4670/2020)
2. Εγκύκλιος Δ.15/Δ΄/οικ.13648/330/13-4-2020

Ποσοστό εισφοράς κύριας σύνταξης

Για τους μισθωτούς στο Δημόσιο και σε ΝΠΔΔ, ασφαλισμένους στον e-ΕΦΚΑ, για την κύρια σύνταξη, καταβάλλεται ασφαλιστική εισφορά ύψους 20%, η οποία επιμερίζεται μεταξύ ασφαλισμένου και εργοδότη. Ο ασφαλισμένος βαρύνεται με εισφορά ύψους 6,67% και ο εργοδότης με εισφορά ύψους 13,33%.

Βάση υπολογισμού εισφορών

Οι ανωτέρω ασφαλιστικές εισφορές υπολογίζονται επί των συντάξιμων αποδοχών (για τους μέχρι 31/12/1992 ασφαλισμένους) ή των τακτικά καταβαλλόμενων αποδοχών (για τους από 1/1/1993 ασφαλισμένους) και για αποδοχές μέχρι του ποσού των €6.500 μηνιαίως (ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών).

Για όσους εμπίπτουν στις διατάξεις του ν. 4472/2017, οι ασφαλιστικές εισφορές υπολογίζονται επί των μηνιαίων τακτικών αποδοχών του άρθρου 153 παρ. 10 του ν. 4472/2017, με εξαίρεση την προσωπική διαφορά του άρθρου 155 του ανωτέρω νόμου (άρθρο 3 του ν. 4488/2017).

Παρακράτηση εισφορών – Υποβολή ΑΠΔ

Ο εργοδότης παρακρατεί από το μισθό του ασφαλισμένου την εισφορά ασφαλισμένου, την οποία αποδίδει, μαζί με την εργοδοτική εισφορά, στον e-ΕΦΚΑ εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών.

Οι ασφαλιστικές εισφορές δηλώνονται από τον εργοδότη στην Αναλυτική Περιοδική Δήλωση (ΑΠΔ),  η οποία υποβάλλεται μέχρι την τελευταία ημέρα του μεθεπόμενου μήνα που έπεται του ημερολογιακού μήνα απασχόλησης (βλ. γενικό έγγραφο e-ΕΦΚΑ: 338446/17-12-2020, για την ΑΠΔ έτους 2021)

Πρόσθετο Ασφάλιστρο

1. Για τους υπαλλήλους που υπάγονται στη συνταξιοδοτική προστασία του Δημοσίου και απασχολούνται σε βαριές και ανθυγιεινές εργασίες, όπως ορίζονται στο άρθρο 4 του ν. 3660/2008

4,30% για τον ασφαλισμένο (4,30% σύνολο)

2. Για τους υπαλλήλους (ασφαλισμένους μέχρι 31/12/1992) που υπάγονται στην ασφάλιση του πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ και απασχολούνται σε βαριές και ανθυγιεινές εργασίες, όπως ορίζονται στο άρθρο 36 του ν. 1694/1987

4,30% για τον ασφαλισμένο και 2,70% για τον εργοδότη (σύνολο 7,00%)

3. Για τους υπαλλήλους (ασφαλισμένους μέχρι 31/12/1992) που υπάγονται στην ασφάλιση του πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ και στον Κανονισμό Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων (ΚΒΑΕ)

2,20% για τον ασφαλισμένο και 1,40% για τον εργοδότη (σύνολο 3,60%)

4. Εισφορά επαγγελματικού κινδύνου για τους υπαλλήλους που υπάγονται στην ασφάλιση του πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ

1% για τον εργοδότη

Εισφορές επικουρικής ασφάλισης

Οι συνολικές εισφορές για την επικουρική ασφάλιση (άρθρο 97 του ν. 4387/2016, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 45 του ν. 4670/2020 και τροποποιήθηκε με τις παρ. 1 και 2 του άρθρου 35 του ν. 4756/2020) ανέρχονται σε ποσοστό 6,50% (έως 31/05/2022, το οποίο θα μειωθεί σε 6% από 01/06/2022) επί εκείνων των μηνιαίων αποδοχών του ασφαλισμένου που λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό των εισφορών της κύριας σύνταξης. Επιμερίζονται, δε, ισομερώς στον εργοδότη και τον εργαζόμενο, με ανώτατο ποσό μηνιαίων αποδοχών τις 6.500,00 ευρώ .

Η παρακράτηση και η απόδοση των εισφορών γίνεται από τον εργοδότη, μέσω της ΑΠΔ.

Από 1.1.2020 για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών τους, όλοι οι ασφαλισμένοι πριν και μετά την 1.1.1993 έμμισθοι δικηγόροι και μισθωτοί μηχανικοί των οικείων τομέων του κλάδου επικουρικής ασφάλισης του πρώην ΕΤΑΑ κατατάσσονται σε τρείς ασφαλιστικές κατηγορίες, κατά τα προβλεπόμενα για τους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες, (1η ασφαλιστική κατηγορία 42 ευρώ, 2η ασφαλιστική κατηγορία 51 ευρώ, 3η ασφαλιστική κατηγορία 61 ευρώ και από 1.6.2022 και εφεξής οι τρεις αυτές ασφαλιστικές κατηγορίες μειώνονται στα 39 ευρώ, 47 ευρώ και 56 ευρώ, αντίστοιχα.). Οι ασφαλιστικές εισφορές τους επιμερίζονται ισομερώς στον εργοδότη και στον ασφαλισμένο (άρθρο 97 του ν. 4387/2016, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 45 του ν. 4670/2020 και τροποποιήθηκε με τις παρ. 1 και 2 του άρθρου 35 του ν. 4756/2020).

Εισφορές των μετόχων του ΜΤΠΥ υπέρ του Ταμείου αυτού, σύμφωνα με τα άρθρα 25, 26 και 27 του π.δ/τος 422/1981, όπως ισχύoυν (www.mtpy.gr):

– Μηνιαία πάγια κράτηση 4,5% επί των συντάξιμων αποδοχών, όπως αυτές προσδιορίζονται για την κύρια σύνταξη

– Κράτηση 1% επί των επιδομάτων, τα οποία δεν είναι συντάξιμα

– Κράτηση 2% στις πρόσθετες αμοιβές, πάγιες αποζημιώσεις, προσωπική διαφορά

– Υποχρέωση καταβολής δικαιώματος εγγραφής υπέρ Μ.Τ.Π.Υ. (1 μηνιαίος μισθός)

Εισφορές εφάπαξ παροχής

Το ύψος και ο τρόπος υπολογισμού των εισφορών (άρθρο 35 του ν. 4387/2016, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 31 του ν. 4670/2020) των μέχρι τις 31.12.1992 ασφαλισμένων μισθωτών, προσδιορίζονται σύμφωνα με τις καταστατικές διατάξεις των ενταχθέντων φορέων προνοίας στον Κλάδο Εφάπαξ Παροχών του e-ΕΦΚΑ. Για τους από την 1.1.1993 και εφεξής ασφαλισμένους, καταβάλλεται εισφορά ποσοστού τέσσερα τοις εκατό (4%), υπολογιζόμενη επί των ασφαλιστέων αποδοχών τους για κύρια σύνταξη, όπως αυτές προσδιορίζονται στα άρθρα 5 και 38 του ν. 4387/2016, όπως ισχύει (άρθρα 23 και 34 του ν. 4670/2020 και άρθρο 1 του ν. 4488/2017). Από 1.1.2020  για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών τους, όλοι οι ασφαλισμένοι πριν και μετά την 1.1.1993 έμμισθοι δικηγόροι, μισθωτοί μηχανικοί και υγειονομικοί των οικείων τομέων του κλάδου πρόνοιας του πρώην ΕΤΑΑ κατατάσσονται σε τρείς (3) ασφαλιστικές κατηγορίες, στις οποίες αντιστοιχεί το ποσό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς των 26€, 31€ ή 37€ (άρθρο 35 του ν. 4387/2016, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 31 του ν. 4670/2020).

Οι ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλονται από την 1.1.2014 και εφεξής για κάθε ασφαλισμένο τηρούνται σε ατομικές μερίδες.

Νομοθετικό Πλαίσιο

1. Άρθρο 5 του ν. 4387/2016 (άρθρο 23 του ν. 4670/2020)
2. Άρθρο 3 του ν. 4488/2017
3. Εγκύκλιος Φ.10042/οικ.15161/349/16-4-2020
4. Εγκύκλιος Φ.10042/45119/1199/20-11-2019
5. Εγκύκλιος Φ.10042/οικ.13567/329/8-6-2018
6. Εγκύκλιος 2/24112/ΔΕΠ/31-3-2017

Ποσοστό εισφοράς κύριας σύνταξης

Για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αυτοτελώς απασχολούμενους, ασφαλισμένους στον e-ΕΦΚΑ, για την κύρια σύνταξη, καταβάλλεται η ασφαλιστική εισφορά που αντιστοιχεί στην ασφαλιστική κατηγορία που επιλέγει ο ασφαλισμένος. Εάν ο ασφαλισμένος δεν επιλέξει ασφαλιστική κατηγορία, τότε καταβάλλει την ασφαλιστική εισφορά που αντιστοιχεί στην 1^η ασφαλιστική κατηγορία.

Ο ασφαλισμένος μπορεί να αιτηθεί την υπαγωγή του σε υψηλότερη ή χαμηλότερη ασφαλιστική κατηγορία, από εκείνη που ήδη υπάγεται, και η υπαγωγή του στη νέα κατηγορία θα γίνει για το επόμενο έτος.

Οι νέοι επαγγελματίες, για την πρώτη πενταετία άσκησης της επαγγελματικής τους δραστηριότητας, μπορούν να υπαχθούν στην ειδική ασφαλιστική κατηγορία, καταβάλλοντας μικρότερη ασφαλιστική εισφορά. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται μία μόνο φορά, δηλαδή σε περίπτωση διακοπής της επαγγελματικής δραστηριότητας και επανέναρξης δεν είναι δυνατή η επιλογή της ειδικής ασφαλιστικής κατηγορίας.

Οι συνταξιούχοι που μετά την συνταξιοδότησή τους αναλαμβάνουν ή συνεχίζουν να ασκούν επαγγελματική δραστηριότητα δεν μπορούν να υπαχθούν στην ειδική ασφαλιστική κατηγορία

Καταβολή ασφαλιστικών εισφορών

Οι ασφαλιστικές εισφορές καταβάλλονται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα που αυτές αφορούν. Σε περίπτωση εκπρόθεσμης καταβολής τους επιβαρύνονται με τον προβλεπόμενο τόκο καθυστέρησης.

Πρόσωπα που καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές ελεύθερου επαγγελματία ή αυτοτελώς απασχολούμενου

Τα ανωτέρω εφαρμόζονται:

α) στους ασφαλισμένους του πρώην ΟΑΕΕ, και ειδικότερα:

• επαγγελματίες, βιοτέχνες, εμπόρους, ξενοδόχους, κατόχους αυτοκινήτων δημοσίας χρήσεως κ.λπ.
• μέλη ή μέτοχοι εταιρειών (ΟΕ, ΕΕ, ΕΠΕ) με αντικείμενο επαγγελματικό, βιοτεχνικό, ή εμπορικό
• μέλη Δ.Σ. σε Α.Ε. με αντικείμενο επαγγελματικό, βιοτεχνικό ή εμπορικό, εφόσον είναι μέτοχοι άνω του 3%
• μέτοχοι σε Α.Ε. (άνω του 10%) με αντικείμενο τη μεταφορά προσώπων ή πραγμάτων επί κομίστρω με αυτοκίνητα δημοσίας χρήσεως
• διαχειριστές των ΙΚΕ
• μοναδικός εταίρος μονοπρόσωπης ΙΚΕ
• ιδιοκτήτες τουριστικών καταλυμάτων
• ελεύθεροι επαγγελματίες του πρώην ΟΑΕΕ-Τομέας Ασφάλισης Ναυτικών Πρακτόρων και Υπαλλήλων και του πρώην ΤΑΠΕΑΠΙ (αναβάτες, προπονητές)

β) στους ασφαλισμένους του πρώην ΤΣΜΕΔΕ (μέλη του ΤΕΕ (μηχανικοί, αρχιτέκτονες κ.λπ.) που έχουν κάνει έναρξη επαγγελματικής δραστηριότητας στη Δ.Ο.Υ.)

γ) στους ασφαλισμένους του πρώην ΤΣΑΥ

• υγειονομικοί (ιατροί, οδοντίατροι, φαρμακοποιοί, κτηνίατροι) που ασκούν ελεύθερο επάγγελμα ή αμείβονται κατά πράξη και περίπτωση.
• μέλη εταιρειών με αντικείμενο ιατρικό, φαρμακευτικό κ.λπ. που παρέχουν υπηρεσία χωρίς αμοιβή, μεταπτυχιακοί φοιτητές, συμμετέχοντες σε ερευνητικά προγράμματα κ.λπ. (άρθρο 18 παρ. 4 του ν. 3232/2004)

δ) στους ασφαλισμένους του πρώην Ταμείου Νομικών ( δικηγόροι που έχουν κάνει έναρξη επαγγελματικής δραστηριότητας στη Δ.Ο.Υ., συμβολαιογράφοι, δικαστικοί επιμελητές, υποθηκοφύλακες, δικηγόροι σε αναστολή άσκησης δικηγορίας, προαιρετικά οι ασκούμενοι δικηγόροι και οι δικαστικοί επιμελητές)

ε) στους ασφαλισμένους του πρώην ΕΤΑΠ – ΜΜΕ (ιδιοκτήτες εφημερίδων και περιοδικών, ανταποκριτές εφημερίδων, περιοδικών και πρακτορείων της αλλοδαπής, εφημεριδοπώλεις, διανομείς τύπου και υποπράκτορες, εταίροι ή μέτοχοι σε εταιρείες με σκοπό τη διακίνηση, διανομή και πώληση εφημερίδων και περιοδικών, φωτοειδησεογράφοι και εικονολήπτες επικαίρων) και του πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ (πωλητές εφημερίδων και περιοδικών που στερούνται επαγγελματικής στέγης και πωλητές λαϊκών αγορών) βάσει της αριθ. Φ.11321/59554/2170/22-12-2016 Υπουργικής Απόφασης (ΦΕΚ Β΄ 4569).

Μείωση ασφαλιστικής εισφοράς

Μείωση κατά 50% της εισφοράς ασφαλισμένου για ένα έτος για γυναίκες που αποκτούν παιδί (άρθρο 141 παρ. 2 του ν. 3655/2008). Η μείωση δεν εφαρμόζεται σε περίπτωση επιλογής της ειδικής ασφαλιστικής κατηγορίας για τους νέους επαγγελματίες.

Αμειβόμενοι με ΔΠΥ σε έως δύο αντισυμβαλλόμενους

Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοτελώς απασχολούμενοι, που αμείβονται με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών (ΔΠΥ) σε έως 2 αντισυμβαλλόμενους, μπορούν να ζητήσουν τον επιμερισμό της ασφαλιστικής εισφοράς, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα για τους μισθωτούς ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ.

Η εισφορά ασφαλισμένου, ύψους 6,67% για την κύρια σύνταξη, βαρύνει τον ελεύθερο επαγγελματία ή τον αυτοτελώς απασχολούμενο, και η εισφορά εργοδότη, ύψους 13,33%, βαρύνει τους αντισυμβαλλόμενους.

Προϋπόθεση για την υπαγωγή στη ρύθμιση είναι η ύπαρξη σύμβασης (γραπτής ή προφορικής) και ο αριθμός των αντισυμβαλλόμενων να μην υπερβαίνει τους δύο.

Εισφορές επικουρικής ασφάλισης

Οι αυτοτελώς απασχολούμενοι, και οι ελεύθεροι επαγγελματίες (άρθρο 97 του ν. 4387/2016, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 45 του ν. 4670/2020 και τροποποιήθηκε με τις παρ. 1 και 2 του άρθρου 35 του ν. 4756/2020) κατατάσσονται από 1.1.2020-31.05.2022 σε τρείς ασφαλιστικές κατηγορίες: 1η ασφαλιστική κατηγορία 42 ευρώ, 2η ασφαλιστική κατηγορία 51 ευρώ,3η ασφαλιστική κατηγορία 61 ευρώ. Από 1.6.2022 και εφεξής οι τρεις αυτές ασφαλιστικές κατηγορίες μειώνονται στα 39 ευρώ, 47 ευρώ και 56 ευρώ, αντίστοιχα.

Η κατάταξη σε μία (1) από τις τρεις (3) ασφαλιστικές κατηγορίες είναι υποχρεωτική. Αν ο ασφαλισμένος δεν επιλέξει ασφαλιστική κατηγορία, κατατάσσεται υποχρεωτικά στην πρώτη. Ο ασφαλισμένος μπορεί, με αίτησή του, να επιλέξει ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία από αυτή που υπάγεται ή, εφόσον βρίσκεται σε ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία, να επιλέξει κατώτερη. H αίτηση επιλογής δύναται να υποβάλλεται και ηλεκτρονικά.

Εισφορές εφάπαξ παροχής

Οι αυτοτελώς απασχολούμενοι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες κατατάσσονται σε τρείς (3) ασφαλιστικές κατηγορίες, στις οποίες αντιστοιχεί το ποσό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς των 26€, 31€ ή 37€ (άρθρο 35 του ν. 4387/2016, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 31 του ν. 4670/2020)

Οι ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλονται από την 1.1.2014 και εφεξής για κάθε ασφαλισμένο τηρούνται σε ατομικές μερίδες.

Νομοθετικό Πλαίσιο

1. Άρθρο 39 του ν. 4387/2016 (άρθρο 35 του ν. 4670/2020)
2. Εγκύκλιος Δ.15/Δ΄/οικ.11442/292/26-3-2020
3. Για τους αμειβόμενους με ΔΠΥ :

• • Εγκύκλιος Φ.80000/5547/248/7-2-2017
  • Εγκύκλιος Φ.8000/οικ.17002/739/7-4-2017

Ποσοστό εισφοράς κύριας σύνταξης

Για τους αγρότες, και γενικότερα για τους ασφαλισμένους του πρώην ΟΓΑ, για την κύρια σύνταξη, καταβάλλεται η ασφαλιστική εισφορά που αντιστοιχεί στην ασφαλιστική κατηγορία που επιλέγει ο ασφαλισμένος. Εάν ο ασφαλισμένος δεν επιλέξει ασφαλιστική κατηγορία, τότε καταβάλλει την ασφαλιστική εισφορά που αντιστοιχεί στην 1^η ασφαλιστική κατηγορία.

Ο ασφαλισμένος μπορεί να αιτηθεί την υπαγωγή του σε υψηλότερη ή χαμηλότερη ασφαλιστική κατηγορία, από εκείνη που ήδη υπάγεται, και η υπαγωγή του στη νέα κατηγορία θα γίνει για το επόμενο έτος.

Καταβολή ασφαλιστικών εισφορών

Οι ασφαλιστικές εισφορές καταβάλλονται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα που αυτές αφορούν. Σε περίπτωση εκπρόθεσμης καταβολής τους επιβαρύνονται με τον προβλεπόμενο τόκο καθυστέρησης.

Μείωση ασφαλιστικής εισφοράς

Μείωση κατά 50% της εισφοράς ασφαλισμένου για ένα έτος για γυναίκες που αποκτούν παιδί (άρθρο 141 παρ. 2 του ν. 3655/2008).

Πρόσωπα που καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές αγρότη

Τα ανωτέρω εφαρμόζονται :

• σε απασχολούμενους στην αγροτική οικονομία (αγρότες, κτηνοτρόφοι, πτηνοτρόφοι, μελισσοκόμοι, εκμεταλλευτές γεωργικών μηχανημάτων, αλιείς), καθώς και στα μέλη οικογενείας τους.
• στους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες που εγκαθιστούν φωτοβολταϊκά συστήματα ισχύος έως 100kw.
• στους ιδιοκτήτες τουριστικών καταλυμάτων που παράλληλλα ασκούν και άλλη δραστηριότητα υπακτέα στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ.
• στους απασχολούμενους στην αγροτική οικονομία που εντάσσονται σε επενδυτικά προγράμματα για την αγροτική ανάπτυξη (αγροτουρισμός, αγροβιοτεχνία κ.λπ.) και χρηματοδοτούνται από την ΕΕ.
• στους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες που είναι παράλληλα και μέλη αγροτικών συνεταιρισμών.
• στους επαγγελματίες, βιοτέχνες και εμπόρους, καθώς και στα μέλη οικογενείας τους, στα μέλη εταιρειών μορφής Ο.Ε. και Ε.Ε. σε εταιρείες με αντίστοιχο αντικείμενο, που απαλλάσσονται από την ασφάλιση του πρώην ΟΑΕΕ βάσει εισοδηματικών και πληθυσμιακών κριτηρίων.
• στους ασφαλισμένους του πρώην ΟΓΑ που απασχολούνται εποχιακά (μέχρι 150 ημέρες ανά έτος) σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις μεταποίησης και τυποποίησης προϊόντων εδάφους, κτηνοτροφίας, αλιείας κ.λπ. (εξαιρούμενοι από την ασφάλιση μισθωτού).
• στα πρόσωπα που έχουν υπαχθεί στο μέτρο της πρώιμης παύσης της γεωργικής δραστηριότητας (Καν (ΕΟΚ) 1096/88), και μέχρι τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας τους.
• στους μοναχούς και μοναχές και στους συνταξιούχους από έμμεσο δικαίωμα που απασχολούνται σε εργασίες για τις οποίες προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον πρώην ΟΓΑ (προαιρετική ασφάλιση)

Εξαιρέσεις

1. Οι συνταξιούχου του πρώην ΟΓΑ που συνεχίζουν να ασκούν δραστηριότητα για την οποία προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον πρώην ΟΓΑ δεν καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές στον e-ΕΦΚΑ (πρώην ΟΓΑ).
2. Οι συνταξιούχοι του Δημόσιου και των πρώην φορέων κύριας ασφάλισης που ασκούν δραστηριότητα για την οποία προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον πρώην ΟΓΑ καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές στον e-ΕΦΚΑ (πρώην ΟΓΑ), εφόσον το ετήσιο εισόδημά τους από την δραστηριότητα αυτή υπερβαίνει τα €10.000.

Νομοθετικό Πλαίσιο

1. Άρθρο 40 του ν. 4387/2016 (άρθρο 33 του ν. 4670/2020)
2. Άρθρο 78 του ν. 4690/2020
3. Εγκύκλιος Δ.15/Δ΄/οικ.11442/292/26-3-2020

Οι εργάτες γης, που υπάγονται στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ (πρώην ΟΓΑ) και αμείβονται με εργόσημο, καταβάλλουν ασφαλιστική εισφορά ύψους 10% επί της αμοιβής τους, για το σύνολο των κλάδων ασφάλισης (κύρια σύνταξη, υγειονομική περίθαλψη, Λογαριασμός Αγροτικής Εστίας).

Στο τέλος κάθε έτους διενεργείται εκκαθάριση ασφαλιστικών εισφορών προκειμένου να προσδιοριστεί ο χρόνος ασφάλισης. Οι ασφαλιστικές εισφορές που έχουν καταβληθεί στο σύνολο του έτους θα πρέπει να καλύπτουν τις προβλεπόμενες εισφορές του πρώην ΟΓΑ για τους μήνες ασφάλισης που έχουν προκύψει βάσει της εκκαθάρισης. Εάν προκύπτει διαφορά αυτή καταβάλλεται από τον ασφαλισμένο.

Νομοθετικό Πλαίσιο

1. Άρθρο 22 του ν. 3863/2010 (Άρθρο 38 του ν. 4670/2020)
2. Εγκύκλιος Δ.15/Δ΄/οικ.12565/311/6-3-2020

Καθορισμός των ασφαλιστικών εισφορών στις περιπτώσεις που υπάρχει υποχρέωση ασφάλισης στον e-ΕΦΚΑ λόγω ανάληψης περισσοτέρων επαγγελματικών δραστηριοτήτων στο ίδιο χρονικό διάστημα και συγκεκριμένα όταν πραγματοποιείται πολλαπλή μισθωτή απασχόληση σε διαφορετικούς εργοδότες, πολλαπλή μη μισθωτή απασχόληση ή παράλληλη μισθωτή και μη μισθωτή απασχόληση.

Εισφορές εφάπαξ παροχής

Εφαρμόζονται τα αναφερόμενα στο άρθρο 36 του ν. 4387/2016, όπως ισχύει (άρθρο 32 του ν. 4670/2020).

Νομοθετικό Πλαίσιο

• Ν. 4670/2020 (ΦΕΚ Α’ 43) Άρθρο 32 «Αντικατάσταση του άρθρου 36 και προσθήκη άρθρου 36Α  στον ν.4387/2016»
• Ν. 4756/2020 (ΦΕΚ Α’ 235) Άρθρο 35 «Εξομοίωση εισφορών επικουρικής ασφάλισης εμμίσθων δικηγόρων και μισθωτών μηχανικών»
• Άρθρο 38 του ν. 4387/2016 (αντικαταστάθηκε με το άρθρο 34 του ν. 4670/2020)
• Άρθρο 39 του ν. 4387/2016 (αντικαταστάθηκε με το άρθρο 35 του ν. 4670/2020)
• Άρθρο 40 του ν. 4387/2016 (αντικαταστάθηκε με το άρθρο 36 του ν. 4670/2020)

Ειδικότερα και όσον αφορά τις καταβαλλόμενες ασφαλιστικές εισφορές για κύρια σύνταξη εφαρμόζονται τα εξής:

• Πολλαπλή μισθωτή απασχόληση σε διαφορετικούς εργοδότες:

Καταβάλλονται εισφορές κύριας σύνταξης για κάθε μισθωτή απασχόληση , βάσει του άρθρου 38 του ν. 4387/2016  και επί συνολικών αποδοχών μέχρι του ποσού των €6.500 μηνιαίως (ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών).

• Πολλαπλή μη μισθωτή απασχόληση (Αυτοτελώς απασχολούμενοι ασφαλισμένοι του πρώην ΕΤΑΑ που παράλληλα ασκούν ελεύθερο επάγγελμα υπαγόμενο στον πρώην ΟΑΕΕ ή επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ):

Για όλες τις παράλληλες μη μισθωτές δραστηριότητες καταβάλλεται στον e-ΕΦΚΑ μία ασφαλιστική εισφορά για κύρια σύνταξη βάσει του άρθρου 39 του ν. 4387/2016.

• Μισθωτοί που παράλληλα αυτοαπασχολούνται ή ασκούν ελεύθερο επάγγελμα ή επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ:

Καταβάλλονται υποχρεωτικά για την μισθωτή απασχόληση οι προβλεπόμενες από το άρθρο 38 του ν.4387/2018, ασφαλιστικές εισφορές.

Οι συνολικά καταβαλλόμενες μηνιαίες ασφαλιστικές εισφορές για κύρια σύνταξη δεν μπορούν να υπολείπονται του ποσού της 2^ης ασφαλιστικής κατηγορίας εισφορών κύριας σύνταξης του άρθρου 39 του ν.4387/2016 σε περίπτωση παράλληλης αυτοαπασχόλησης – ελεύθερου επαγγέλματος ή του άρθρου 40 του ν.4387/2016 σε περίπτωση παράλληλης δραστηριότητας υπαγόμενης στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ. και σε περίπτωση που υπολείπονται ο ασφαλισμένος καταβάλλει ο ίδιος την επί πλέον εισφορά.

Ειδικά όσον αφορά τους μισθωτούς που παράλληλα απασχολούνται για πρώτη φορά αυτοτελώς ή ως ελεύθεροι επαγγελματίες, οι εισφορές δεν μπορούν να υπολείπονται του ποσού της 1^ης ασφαλιστικής κατηγορίας του άρθρου 39 του ν.4387/2016 και για 5 έτη από την έναρξη ασκήσεως του επαγγέλματος, κατόπιν υποβολής σχετικής αιτήσεως.

Όσοι παράλληλα απασχολούμενοι επιθυμούν, μπορούν να επιλέξουν να ενταχθούν προαιρετικά σε υψηλότερη ασφαλιστική κατηγορία εισφορών κύριας σύνταξης των άρθρων 39 ή 40 του ν.4387/2016, όπου οι συνολικά καταβαλλόμενες μηνιαίες ασφαλιστικές εισφορές για κύρια σύνταξη δεν μπορούν να υπολείπονται του ποσού της ασφαλιστικής κατηγορίας εισφορών κύριας σύνταξης του άρθρου 39 ή του άρθρου 40 που έχει επιλέξει ο ασφαλισμένος και εφόσον υπολείπονται ο ασφαλισμένος καταβάλλει ο ίδιος τη διαφορά.

Εισφορές επικουρικής ασφάλισης

Εφαρμόζονται τα αναφερόμενα στο άρθρο 36 του ν. 4387/2016, όπως ισχύει (άρθρο 32 του ν. 4670/2020).

Εισφορές εφάπαξ παροχής

Εφαρμόζονται τα αναφερόμενα στο άρθρο 36 του ν. 4387/2016, όπως ισχύει (άρθρο 32 του ν. 4670/2020).

Ποσό εξαγοράς

Για την αναγνώριση χρόνου ασφάλισης, ο ασφαλισμένος, για κάθε μήνα αναγνώρισης, καταβάλλει εισφορά ως εξής:

α) Οι μισθωτοί καταβάλλουν εισφορά ίση με το γινόμενο του ασφαλίστρου (ασφαλισμένου και εργοδότη) κύριας ή/και επικουρικής σύνταξης που ισχύει κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης αναγνώρισης επί των αποδοχών του ασφαλισμένου κατά τον τελευταίο μήνα πλήρους απασχόλησης πριν από την υποβολή της αίτησης εξαγοράς.

Σε περίπτωση που κατά τον προηγούμενο της υποβολής της αίτησης μήνα απασχόλησης δεν προκύπτει πλήρης ασφάλιση, τότε η εισφορά αναγνώρισης υπολογίζεται επί των αποδοχών του μήνα αυτού που αντιστοιχούν σε πλήρη ασφάλιση.

β) Οι μη μισθωτοί (ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοτελώς απασχολούμενοι, ασφαλισμένοι του πρώην ΟΓΑ), για κάθε αναγνωριζόμενο μήνα ασφάλισης καταβάλλουν την εισφορά που αντιστοιχεί στην ασφαλιστική κατηγορία που έχουν επιλέξει κατά το έτος υποβολής της αίτησης αναγνώρισης, με ελάχιστη την εισφορά που αντιστοιχεί στην 1η ασφαλιστική κατηγορία.

Τα ανωτέρω αφορούν αναγνωριζόμενους χρόνους ασφάλισης για τους οποίους προβλέπεται καταβολή εισφοράς αναγνώρισης.

Εξόφληση εισφοράς εξαγοράς

Το συνολικό ποσό της εισφοράς εξαγοράς καταβάλλεται σε τόσες μηνιαίες δόσεις, όσοι είναι και οι μήνες που αναγνωρίζονται. Το ποσό αυτό μπορεί να καταβληθεί εφάπαξ, οπότε παρέχεται έκπτωση 2% για κάθε έτος εξαγοράς.

Σε περίπτωση εξόφλησης σε δόσεις, η πρώτη δόση καταβάλλεται μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα της κοινοποίησης της απόφασης. Καθυστέρηση καταβολής δόσης συνεπάγεται επιβάρυνσή της με τον εκάστοτε προβλεπόμενο τόκο καθυστέρησης. Σε περίπτωση θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος ή προσαύξησης του ποσού της σύνταξης πριν από τον χρόνο εξόφλησης της εισφοράς εξαγοράς, παρακρατείται κάθε μήνα από τη σύνταξη και μέχρι την εξόφληση ποσό ίσο με το ένα τέταρτο του ποσού της σύνταξης.

 Όσον αφορά την επικουρική ασφάλιση, στην περίπτωση θεμελίωσης δικαιώματος για επικουρική σύνταξη με αναγνώριση, κατόπιν εξαγοράς χρόνων ασφάλισης κατά τα παραπάνω αναφερόμενα, το οφειλόμενο ποσό εξαγοράς, εφόσον δεν υπερβαίνει το ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ, συμψηφίζεται ή παρακρατείται από το σύνολο των δικαιούμενων ποσών επικουρικής σύνταξης. Εφόσον το οφειλόμενο ποσό εξαγοράς υπερβαίνει τις τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ, κατά το μέρος που υπερβαίνει τις τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ εξοφλείται εφάπαξ πριν την έκδοση της απόφασης συνταξιοδότησης, κατά δε το υπόλοιπο μέρος συμψηφίζεται ή παρακρατείται από το σύνολο των δικαιούμενων ποσών επικουρικής σύνταξης.

Νομοθετικό Πλαίσιο

1. Άρθρο 34 του ν. 4387/2016 (Άρθρο 30 του ν. 4670/2020)
2. Εγκύκλιος Φ.80000/οικ.Δ13/22702/966/30-5-2017
3. Άρθρο 96 παρ.2 του ν. 4387/2016 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 44 του ν. 4670/2020 και άρθρο 40 του ν. 4052/2012 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 79 του ν. 4387/2016 και το άρθρο 42 του ν. 4670/2020.

Τα πρόσωπα που συνεχίσουν προαιρετικά την ασφάλισή τους στον e-ΕΦΚΑ, βάσει των άρθρων 18 και 37 του ν. 4387/2016, καταβάλλουν, για την κύρια ή/και την επικουρική σύνταξη, μηνιαία ασφαλιστική εισφορά, ως εξής:

α) Οι μισθωτοί καταβάλλουν μηνιαία εισφορά ίση με το γινόμενο του συνολικού ποσοστού ασφαλιστικής εισφοράς (ασφαλισμένου και εργοδότη) στο ύψος που έχει διαμορφωθεί κατά την υποβολή της αίτησης για προαιρετική συνέχιση της ασφάλισης επί του μέσου όρου των αποδοχών επί των οποίων καταβλήθηκαν ασφαλιστικές εισφορές κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο πριν από την διακοπή της υποχρεωτικής ασφάλισης

β) για τους μη μισθωτούς (ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοτελώς απασχολούμενους, ασφαλισμένους του πρώην ΟΓΑ) η μηνιαία εισφορά μη μισθωτού.

Νομοθετικό Πλαίσιο

1. Άρθρο 18 του ν. 4387/2016
2. Άρθρο 37 του ν. 4387/2016 (Άρθρο 33 του ν. 4670/2020)
3. Άρθρο 96 παρ.2 του ν. 4387/2016 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 44 του ν. 4670/2020
4. Άρθρο 34 του ν. 4387/2016 (Άρθρο 30 του ν. 4670/2020)
5. ΚΥΑ Φ.80000/οικ.21628/396/17-7-2017 (ΦΕΚ Β΄1721)