Μισθωτοί
Στην κατηγορία των μισθωτών ως προς τα θέματα υπαγωγής στην ασφάλιση, προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης και αναγνώρισης χρόνων ασφάλισης ανήκουν οι εξής:
α) μισθωτούς εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα που παρέχουν εξαρτημένη εργασία έναντι αμοιβής στην Ελλάδα
β) εργαζόμενους που παρέχουν εξαρτημένη εργασία στο εξωτερικό, για λογαριασμό εργοδότη που εδρεύει στην Ελλάδα, με την προϋπόθεση η χώρα που εργάζονται να μην έχει συνάψει με την Ελλάδα διμερή σύμβαση ή να μην ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση
γ) εργαζόμενους που απασχολούνται σε εργοδότες, με τους οποίους είναι σύζυγοι ή συγγενείς α’ ή β’ βαθμού
δ) εργαζομένους που αμείβονται και καταβάλλουν εισφορές με τον τύπο του εργοσήμου, εκτός των εργατών γης
ε) μετακλητούς πολίτες τρίτων χωρών
στ) μισθωτούς εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα υπαγόμενους στο καθεστώς ασφάλισης του Κανονισμού Βαρέων & Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων Κ.Β.Α.Ε. της ΥΑ Φ10221/οικ.26816/929/30-11-2011 (ΦΕΚ Β’ 2778)
ζ) κατηγορίες απασχολούμενων με ειδικό κανονισμό ασφάλισης όπως αποκλειστικές νοσοκόμες, φορτοεκφορτωτές, ξεναγοί, σμυριδωρύκτες, ρητινοσυλλέκτες, εκδοροσφαγείς, δασεργάτες, καπνομεσίτες, πωλητές λαχείων, νεκροπομποί, πλανόδιοι μικροπωλητές, λογοτέχνες – καλλιτέχνες κ.ά.
Περιλαμβάνονται οι εργαζόμενοι με σχέση εξαρτημένης εργασίας που υπάγονταν μέχρι τη σύσταση του e-ΕΦΚΑ στην ασφάλιση του πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, του πρώην ΕΤΑΑ, του πρώην ΤΑΝΠΥ, του πρώην ΝΑΤ, του πρώην ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, καθώς και οι ανειδίκευτοι εργάτες, μετακλητοί πολίτες τρίτων χωρών που υπάγονταν στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ.
Τα ανωτέρω πρόσωπα ασφαλίζονται στον e-ΕΦΚΑ καταβάλλοντας εισφορές σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
- Nόμος 4670/2020 «Ασφαλιστική μεταρρύθμιση και ψηφιακός μετασχηματισμός Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ) και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α’ 43/28.02.2020) και ειδικότερα:
- Άρθρο 30 «Αντικατάσταση του άρθρου 34 του ν. 4387/2016– Χρόνος ασφάλισης»
- Άρθρο 33 «Αντικατάσταση του άρθρου 37 του ν. 4387/2016 – Προαιρετική συνέχιση ασφάλισης»
- Άρθρο 34 «Αντικατάσταση του άρθρου 38 του ν. 4387/2016 – Εισφορές μισθωτών και εργοδοτών»
Επικουρική ασφάλιση
Όλοι οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα ασφαλίζονται στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ υποχρεωτικά (άρθρο 37 του ν. 4052/2012, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 76 του ν. 4387/2016 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 41 του ν. 4670/2020) εφόσον για τη μισθωτή αυτή εργασία ασφαλίζονται υποχρεωτικά σε φορέα κύριας ασφάλισης και δεν υπάγονται στην ασφάλιση άλλου φορέα επικουρικής ασφάλισης ή επαγγελματικής υποχρεωτικής ασφάλισης ή των εξομοιούμενων βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας με αυτούς, ανεξαρτήτως νομικής μορφής
Από 1.1.2021 όσα πρόσωπα βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ, υπάγονται στην ασφάλιση του εν λόγω Κλάδου προαιρετικά (άρθρο 37 του ν. 4052/2012, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 76 του ν. 4387/2016 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 41 του ν. 4670/2020), μετά από αίτησή τους. Η προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση από την έναρξή της διέπεται από τους κανόνες της υποχρεωτικής ασφάλισης.
Η επικουρική ασφάλιση είναι δημόσια, υποχρεωτική ασφάλιση και καλύπτει τους κινδύνους του γήρατος, της αναπηρίας και του θανάτου.
Η επικουρική ασφάλιση παρέχεται από τον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ στον οποίο έχουν ενταχθεί όλα τα πρώην Ταμεία και Κλάδοι επικουρικής ασφάλισης που λειτουργούσαν ως ΝΠΔΔ.
Ο Κλάδος Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ λειτουργεί με βάση το διανεμητικό σύστημα προκαθορισμένων εισφορών με νοητή κεφαλαιοποίηση –NDC (άρθρο 39 του ν. 4052/2012, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 78 του ν. 4387/2016) και για κάθε ασφαλισμένο τηρείται ατομική μερίδα με τις εισφορές του.
Εφάπαξ Παροχή
Η υπαγωγή στην ασφάλιση του Κλάδου Εφάπαξ Παροχών του e-ΕΦΚΑ είναι υποχρεωτική για την πλειονότητα των ασφαλισμένων και προαιρετική σε κάποιες περιπτώσεις από 1.1.2021 (άρθρο 37 του ν. 4052/2012, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 76 του ν. 4387/2016 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 41 του ν. 4670/2020).
Από τους φορείς που ενσωματώθηκαν στον Κλάδο Εφάπαξ Παροχών του e-ΕΦΚΑ και τα ταμεία που λειτουργούν με την μορφή ΝΠΙΔ βάσει του ν. 3029/2002 καλύπτονται υπάλληλοι των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας (ΔΕΗ, ΟΣΕ, ΟΤΕ) και ένα μικρό ποσοστό των μισθωτών ιδιωτικού τομέα (ξενοδοχοϋπάλληλοι, εμποροϋπάλληλοι, υπάλληλοι εταιρειών τσιμέντων, λιπασμάτων, κ.ά.) (άρθρο 36 του ν. 4052/2012, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 75 του ν. 4387/2016).
Μη Μισθωτοί
Στην κατηγορία των μη-μισθωτών ανήκουν:
α) οι Ελεύθεροι Επαγγελματίες, όπως επαγγελματίες, βιοτέχνες, μέλη ή μέτοχοι οργανισμών, κοινοπραξιών ή κάθε μορφής εταιρειών, πλην ανωνύμων και ΙΚΕ, των οποίων ο σκοπός συνιστά επαγγελματική ή βιοτεχνική ή εμπορική δραστηριότητα, μέλη Δ.Σ Α.Ε με αντικείμενο επιχειρήσεως επαγγελματική ή εμπορική ή βιοτεχνική δραστηριότητα σε όλη την Επικράτεια, εφόσον είναι μέτοχοι τουλάχιστον με ποσοστό 3%, διαχειριστές ΙΚΕ που ορίστηκαν με το καταστατικό ή με απόφαση εταίρων, ο μοναδικός εταίρος μονοπρόσωπης ΙΚΕ, ναυτικοί και τουριστικοί πράκτορες που ασκούν ελεύθερο επάγγελμα, ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων δωματίων κ.α.
β) οι Αυτοτελώς Απασχολούμενοι, όπως μηχανικοί, υγειονομικοί, νομικοί, υγειονομικοί αμειβόμενοι κατά πράξη και περίπτωση, δικηγόροι σε αναστολή άσκησης δικηγορίας, (παρ. 7-8 του ν. 4387/2016, όπως αντικαταστάθηκε από το αρ.35 του ν. 4670/2020), ιδιοκτήτες ημερήσιων εφημερίδων, ιδιοκτήτες συντακτών και υπαλλήλων τύπου, ανταποκριτές ξένου τύπου, φωτοειδησεογράφοι και εικονολήπτες επίκαιρων τηλεόρασης, εφημεριδοπώλες, πράκτορες, υποπράκτορες και διανομείς τύπου, εταίροι ή μέτοχοι νομικών προσώπων, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, με σκοπό τη διακίνηση, διανομή και πώληση εφημερίδων και λοιπών εντύπων που κυκλοφορούν μέσω πρακτορείων, πωλητές εφημερίδων και περιοδικών άνευ επαγγελματικής στέγης, πωλητές λαϊκών αγορών (ΦΕΚ Β’ 4569/2016), αυτοαπασχολούμενοι αγρότες (παρ.5 του αρ.36 του ν. 4670/2020), εργάτες γης που υπάγονται στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ (πρώην ΟΓΑ) και αμείβονται με εργόσημο (αρ.20 και 22 του ν. 3863/2010), αμειβόμενοι με παραστατικά παρεχόμενων υπηρεσιών (αρ.55 του ν. 4509/2017).
Επικουρική ασφάλιση
Στην ασφάλιση του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ, υπάγονται υποχρεωτικά οι αυτοαπασχολούμενοι δικηγόροι και μηχανικοί, οι ελεύθεροι επαγγελματίες αρτοποιοί και οι ιδιοκτήτες πρατηρίων βενζίνης στην περίπτωση φυσικού προσώπου, ή στην περίπτωση εταιρείας ο διαχειριστής ή ο νόμιμος εκπρόσωπος ανάλογα με την μορφή της εταιρείας.
Επίσης δίδεται η δυνατότητα να ασφαλισθούν προαιρετικά οι ελεύθεροι επαγγελματίες ασφαλισμένοι του κλάδου κύριας σύνταξης του πρ. ΟΑΕΕ (παρ.1, του άρθρου 14 του ν. 3655/2008).
Από 1.1.2021 στην ασφάλιση του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ υπάγονται προαιρετικά (άρθρο 37 του ν. 4052/2012, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 76 του ν. 4387/2016 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 41 του ν. 4670/2020), μετά από αίτησή τους, οι αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί, τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ, καθώς και τα πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ. Η προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση από την έναρξή της διέπεται από τους κανόνες της υποχρεωτικής ασφάλισης.
Ο Κλάδος Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ λειτουργεί με βάση το διανεμητικό σύστημα προκαθορισμένων εισφορών με νοητή κεφαλαιοποίηση –NDC (άρθρο 39 του ν. 4052/2012, όπως αντικαταστάθηκε με άρθρο 78 του ν. 4387/2016) και για κάθε ασφαλισμένο τηρείται ατομική μερίδα με τις εισφορές του.
Εφάπαξ Παροχή
Η υπαγωγή στην ασφάλιση του Κλάδου Εφάπαξ Παροχών του e-ΕΦΚΑ είναι υποχρεωτική για τους ασφαλισμένους στον πρ. Κλάδο Πρόνοιας του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολουμένων (ΕΤΑΑ) (άρθρο 36 του ν. 4052/2012, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 75 του ν. 4387/2016, και άρθρο 37 του ν. 4052/2012, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 76 του ν. 4387/2016 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 41 του ν. 4670/2020).
Υπάλληλοι Δημοσίου και ΝΠΔΔ
Στην κατηγορία των Υπαλλήλων Δημοσίου και Νομικών Προσώπων Δημοσίου Διακαίου περιλαμβάνονται:
α) οι τακτικοί και μετακλητοί υπάλληλοι και λειτουργοί του Δημοσίου, οι τακτικοί και μετακλητοί υπάλληλοι και λειτουργοί της Βουλής, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμίδας, οι ιερείς και υπάλληλοι των εκκλησιαστικών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, καθώς και τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώματος (αρ. 4 παρ. 1α του ν. 4387/2016), οι οποίοι έως 31.12.2016 υπάγονταν στη συνταξιοδοτική προστασία του Δημοσίου και εξακολουθούν να διέπονται από τις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων (Π.Δ. 169/2007, όπως ισχύει ΦΕΚ Α’ 210).
β) οι τακτικοί και μετακλητοί υπάλληλοι και λειτουργοί του Δημοσίου, οι τακτικοί και μετακλητοί υπάλληλοι της Βουλής, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμίδας, οι ιερείς και υπάλληλοι των εκκλησιαστικών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, καθώς και οι στρατιωτικοί που προσλαμβάνονται/κατατάσσονται για πρώτη φορά από 1.1.2011 και μετά, και υπάγονται υποχρεωτικά και αυτοδίκαια στον κλάδο κύριας σύνταξης του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή του πρ. ΕΤΑΑ, λόγω ιδιότητας (ν. 3865/2010 ΦΕΚ Α’ 120, αρ. 2 παρ. 1α , όπως τροποποιήθηκε με το αρ. 61 παρ. 2 του ν. 3996/2011 ΦΕΚ Α’ 170 και ισχύει και παρ. 2).
γ) οι τακτικοί υπάλληλοι ΝΠΔΔ, οι οποίοι διέπονται από το ίδιο με τους δημοσίους υπαλλήλους συνταξιοδοτικό καθεστώς (ν. 3163/1955 ΦΕΚ Α’ 71, ν.δ. 4277/1962 ΦΕΚ Α’ 191).
δ) τα εξωκοινοβουλευτικά μέλη της Κυβέρνησης και Υφυπουργοί, καθώς και οι μετακλητοί υπάλληλοι, οι οποίοι διατηρούν το προγενέστερο ασφαλιστικό – συνταξιοδοτικό καθεστώς, σύμφωνα με τις διατάξεις του αρ. 23 (προσθήκη άρθρου 5Α) του ν. 4670/2020 (ΦΕΚ Α’ 43).
ε) οι Δήμαρχοι, τα αιρετά όργανα α΄ και β΄ βαθμού, οι βουλευτές, τα πρόσωπα που διορίζονται σε θέσεις διοίκησης φορέων του Δημοσίου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα ή ανεξάρτητων διοικητικών αρχών (αρ. 22 του ν. 4488/2017 ΦΕΚ Α’ 137, αρ. 6 του ν. 2703/1999 ΦΕΚ Α’ 72 , αρ. 1 του ν. 1759/1988, όπως ισχύει – ΦΕΚ Α’ 50, εγκύκλιος Φ10042/ οικ.13567/329/8.06.2018).
Επικουρική ασφάλιση
Όλοι οι υπάλληλοι του Δημοσίου και των ΝΠΔΔ ασφαλίζονται υποχρεωτικά (άρθρο 37 του ν. 4052/2012, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 76 του ν. 4387/2016 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 41 του ν. 4670/2020) στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ, εφόσον για την μισθωτή αυτή εργασία ασφαλίζονται υποχρεωτικά σε φορέα κύριας ασφάλισης και δεν υπάγονται στην ασφάλιση άλλου φορέα επικουρικής ασφάλισης ή επαγγελματικής υποχρεωτικής ασφάλισης, ή των εξομοιούμενων βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας με αυτούς, ανεξαρτήτως νομικής μορφής.
Ο Κλάδος Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ λειτουργεί με βάση το διανεμητικό σύστημα προκαθορισμένων εισφορών με νοητή κεφαλαιοποίηση (NDC) και για κάθε ασφαλισμένο τηρείται ατομική μερίδα με τις εισφορές του.
Από 1.1.21 όσα πρόσωπα βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ, υπάγονται στην ασφάλιση του εν λόγω Κλάδου προαιρετικά (άρθρο 37 του ν. 4052/2012, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 76 του ν. 4387/2016 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 41 του ν. 4670/2020), μετά από αίτησή τους. Η προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση από την έναρξή της διέπεται από τους κανόνες της υποχρεωτικής ασφάλισης.
Επίσης όλοι οι δόκιμοι και μόνιμοι πολιτικοί υπάλληλοι των Υπουργείων και της Βουλής και οι εξομοιούμενοι με αυτούς, καθώς και το τακτικό προσωπικό των Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών, εκτός αυτών που εξαιρούνται δια νόμου, μετέχουν υποχρεωτικά και στο Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων (ΜΤΠΥ) σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρο 14 του π.δ. 422/1981 όπως ισχύει (www.mtpy.gr). Από τους υπαλλήλους των ΝΠΔΔ είναι μέτοχοι μόνο όσοι με ειδικές διατάξεις μετέχουν στο ΜΤΠΥ (π.χ. άρθρο 15 του π.δ/τος 422/1981). Τέλος, μετέχει το προσωπικό (πολιτικό και ένστολο) του Πυροσβεστικού Σώματος καθώς και το πολιτικό προσωπικό της ΕΛ.ΑΣ. και οι αστυνομικοί που έχουν υπαχθεί στα ασφαλιστικά ταμεία της πρώην Αστυνομίας Πόλεων.
Εφάπαξ Παροχή
Η υπαγωγή στην ασφάλιση του Κλάδου Εφάπαξ Παροχών του e-Ε.Φ.Κ.Α. είναι υποχρεωτική για την πλειονότητα του υπαλλήλων του Δημοσίου και των Ν.Π.Δ.Δ. (άρθρο 36 του ν. 4052/2012, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 75 του ν. 4387/2016, και άρθρο 37 του ν. 4052/2012, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 76 του ν. 4387/2016 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 41 του ν. 4670/2020).