Σύμφωνα με το άρθρο 1 του ν. 1387/1983, ομαδικές απολύσεις θεωρούνται όσες γίνονται από επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που απασχολούν περισσότερους από είκοσι εργαζόμενους, για λόγους που δεν αφορούν το πρόσωπο των απολυόμενων και υπερβαίνουν κάθε ημερολογιακό μήνα τα όρια της επόμενης παραγράφου (2).
Πιο συγκεκριμένα, τα όρια πέρα από τα οποία οι απολύσεις θεωρούνται ομαδικές καθορίζονται από τον αριθμό του προσωπικού που απασχολείται στην αρχή του μήνα και είναι τα εξής:
α) Μέχρι έξι (6) εργαζόμενους για επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που απασχολούν είκοσι (20) έως εκατόν πενήντα (150) εργαζόμενους.
β) Ποσοστό πέντε τοις εκατό (5%) του προσωπικού και μέχρι τριάντα (30) εργαζόμενους για επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις, που απασχολούν πάνω από εκατόν πενήντα (150) εργαζόμενους.
Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 2 του ν. 1387/1983, οι διατάξεις του εφαρμόζονται στο προσωπικό που απασχολείται με σχέση εργασίας σε όλες τις επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις του ιδιωτικού τομέα, καθώς και του Δημοσίου, των Οργανισμών Τοπική; Αυτοδιοίκησης και των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου που ασκούνται σύμφωνα με τις αρχές της ιδιωτικής οικονομίας.
Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 2 του ν. 1387/1983, οι διατάξεις του δεν εφαρμόζονται : α) στους εργαζόμενους με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου ή με σύμβαση εργασίας που συνδέεται με την εκτέλεση ορισμένου έργου ή συγκεκριμένων εργασιών αυτού, εκτός αν οι απολύσεις γίνουν πριν από τη λήξη της σύμβασης εργασίας ή την αποπεράτωση του έργου ή συγκεκριμένων εργασιών αυτού, β) στο προσωπικό του Δημοσίου των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου που απασχολείται με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου, γ) στους εργαζόμενους που απολύονται λόγω διακοπής της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης κατόπιν πρωτόδικης δικαστικής απόφασης, δ) στα πληρώματα των πλοίων.
Σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 2 του ν. 1387/1983, για τους εργαζόμενους που απολύονται από εργοληπτικές επιχειρήσεις λόγω διακοπής ή αναστολής των εργασιών από αιτίες που οφείλονται αποδεδειγμένα στον κύριο του έργου, όταν αυτός είναι το Δημόσιο ή Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, εφαρμόζονται οι διαδικασίες που ορίζονται από τα άρθρα 3, 4, και 5 παρ. 1 και 2 του νόμου αυτού.
Σύμφωνα με το άρθρο 6 του ν. 1387/1983, οι ομαδικές απολύσεις που γίνονται κατά παράβαση των διατάξεων του νόμου αυτού είναι άκυρες.
Επίσης, και για τις ομαδικές απολύσεις εφαρμόζονται οι κείμενες διατάξεις, οι σχετικές με την έγκυρη λύση της εργασιακής σχέσης και την καταβλητέα αποζημίωση.
Η διαδικασία αφορά στον έλεγχο εγγράφων που υποβάλλει ενδιαφερόμενος εργοδότης στο πρωτόκολλο του Υπουργείου, βάσει των προϋποθέσεων που ορίζονται στον ν. 1387/1983, για τη νόμιμη πραγματοποίηση σχεδιαζόμενων ομαδικών απολύσεων.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 3 και της παρ. 1 του άρθρου 5 του ν. 1387/1983, ο εργοδότης υποβάλλει στο Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας (ΑΣΕ), πρακτικό διαβουλεύσεων και αντίγραφα όλων των εγγράφων που αποδεικνύουν την τήρηση της υποχρέωσής του για πληροφόρηση και διαβούλευση με τους εκπροσώπους των εργαζομένων του.
Το αρμόδιο Τμήμα της Προστασίας της Εργασίας της Δ/νσης Συλλογικών Ρυθμίσεων, μετά από σχετικό έλεγχο, συντάσσει διαβιβαστικό έγγραφο και αποστέλλει τον φάκελο της υπόθεσης στο Τμήμα Ομαδικών Απολύσεων του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας. Ο ενδιαφερόμενος εργοδότης ενημερώνεται εγγράφως για την ημερομηνία υποβολής του φακέλου στο ΑΣΕ.
- Συμφωνημένες ομαδικές απολύσεις:
Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 5 του ν. 1387/1983, αν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του εργοδότη και των εκπροσώπων των εργαζομένων καταλήξουν σε συμφωνία, οι ομαδικές απολύσεις πραγματοποιούνται σύμφωνα με το περιεχόμενο της συμφωνίας και ισχύουν δέκα (10) ημέρες από την ημερομηνία υποβολής του πρακτικού διαβούλευσης από το αρμόδιο τμήμα στο ΑΣΕ.
Δεν χρειάζεται απόφαση του ΑΣΕ, αρκεί η ενημέρωσή του.
- Μη συμφωνημένες ομαδικές απολύσεις:
Σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 5, αν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του εργοδότη και των εκπροσώπων των εργαζομένων δεν καταλήξουν σε συμφωνία, το ΑΣΕ διαπιστώνει, μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δέκα (10) ημερών: α) ότι ο εργοδότης τήρησε τις υποχρεώσεις του, οπότε οι απολύσεις ισχύουν είκοσι (20) ημέρες από την έκδοση της απόφασης ή β) ότι ο εργοδότης δεν τήρησε τις υποχρεώσεις του, οπότε παρατείνει τις διαβουλεύσεις ή τάσσει προθεσμία στον εργοδότη προς εκπλήρωση των υποχρεώσεων του και αν κρίνει θετικά με νέα απόφαση, οι απολύσεις ισχύουν είκοσι (20) ημέρες από την έκδοση της απόφασης.
Πάντως, σύμφωνα με το τελευταίο εδάφιο της παρ. 3 του άρθρου 5 του ν. 1387/1983, σε κάθε περίπτωση, οι απολύσεις ισχύουν εξήντα (60) ημέρες από την κοινοποίηση του πρακτικού διαβούλευσης της παρ. 1 του άρθρου 5 του ν. 1387/1983, από το αρμόδιο τμήμα.
Επίσης, σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 5 του ν. 1387/1983, σε ομαδικές απολύσεις που προκαλούνται από τη διακοπή της δραστηριότητας της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης, κατόπιν δικαστικής απόφασης, δεν εφαρμόζονται οι παρ. 2 και 3.
Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 1387/1983, ο εργοδότης πριν προχωρήσει σε ομαδικές απολύσεις οφείλει να προέλθει σε διαβουλεύσεις με τους εκπροσώπους των εργαζομένων με σκοπό να ερευνηθεί η δυνατότητα αποφυγής ή μείωσης των απολύσεων και των δυσμενών συνεπειών τους.
Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 3 του ν. 1387/1983, ο εργοδότης οφείλει:
α) να παρέχει στους εκπροσώπους των εργαζομένων όλες τις χρήσιμες πληροφορίες και β) να τους ανακοινώνει εγγράφως :
αα) τους λόγους του σχεδίου απολύσεων,
ββ) τον αριθμό και τις κατηγορίες των υπό απόλυση εργαζομένων,
γγ) τον αριθμό και τις κατηγορίες των συνήθως απασχολούμενων εργαζομένων,
δδ) το χρονικό διάστημα στο οποίο πρόκειται να γίνουν απολύσεις,
εε) τα κριτήρια για την επιλογή των εργαζομένων που θα απολυθούν.
Οι παραπάνω υποχρεώσεις εφαρμόζονται ανεξάρτητα αν η απόφαση για τις ομαδικές απολύσεις λαμβάνεται από τον εργοδότη ή από επιχείρηση που ελέγχει τον εργοδότη.
Επίσης, για παραβάσεις των υποχρεώσεων της ενημέρωσης, διαβούλευσης και κοινοποίησης, δεν λαμβάνεται υπόψη, ως δικαιολογία, το επιχείρημα του εργοδότη ότι η επιχείρηση που έλαβε την απόφαση για ομαδικές απολύσεις δεν του παρέσχε τις αναγκαίες πληροφορίες. Η έλλειψη ενημέρωσης του εργοδότη από την επιχείρηση, που έλαβε την παραπάνω απόφαση, δεν αίρει την υποχρέωσή του.
Η δεκαήμερη προθεσμία είτε για την ισχύ των ομαδικών απολύσεων της παρ. 2 του άρθρου 5 είτε για την έκδοση απόφασης από το ΑΣΕ της παρ. 3 του άρθρου 5, εκκινεί από την ημερομηνία υποβολής του σχετικού φακέλου στο ΑΣΕ από το Τμήμα Προστασίας της Εργασίας της Δ/νσης Συλλογικών Ρυθμίσεων, το οποίο είναι αρμόδιο να παραλάβει τον φάκελο που καταθέτει ο εργοδότης ή εκπρόσωπός του στο Πρωτόκολλο του Υπουργείου.
Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 1387/1983, ως εκπρόσωποι των εργαζομένων θεωρούνται οι νόμιμοι εκπρόσωποι του σωματείου των εργαζομένων στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση που έχει μέλη τουλάχιστο το 70 % των εργαζομένων, καθώς και την πλειοψηφία αυτών που απολύονται.
Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 4 του ν. 1387/1983, εάν υπάρχουν περισσότερα από ένα σωματεία στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση χωρίς κανένα να καλύπτει το 70 % των εργαζομένων και την πλειοψηφία αυτών που απολύονται, ως εκπρόσωποι των εργαζομένων θεωρούνται οι υποδεικνυόμενοι από τις διοικήσεις των σωματείων με κοινή δήλωσή τους προς τον εργοδότη. Οι εκπρόσωποι αυτοί υποδεικνύονται αναλογικά με τη δύναμη των σωματείων, εφόσον σε αυτή συνολικά ανήκε το 70 % των εργαζομένων και η πλειοψηφία εκείνων τους οποίους αφορούν οι απολύσεις.
Η υπόδειξη των εκπροσώπων αυτών πρέπει να γίνει μέσα σε τρείς ημέρες από τη γνωστοποίηση του εργοδότη που προβλέπει η παρ. 2 του άρθρου 3.
Σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 4 του ν. 1387/1983, εάν δεν υπάρχει σωματείο ή σωματεία, που να καλύπτουν τις προϋποθέσεις των προηγούμενων παραγράφων, οι εργαζόμενοι εκπροσωπούνται από επιτροπή τριμελή για επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που απασχολούν από είκοσι έως πενήντα εργαζόμενους και πενταμελή για επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που απασχολούν περισσότερους από πενήντα εργαζόμενους.
Τα μέλη της παραπάνω επιτροπής εκλέγονται με μυστική ψηφοφορία από τη συνέλευση των εργαζομένων στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση. Η συνέλευση συνέρχεται μέσα σε επτά ημέρες από την ημέρα που θα αναρτηθεί στους χώρους εργασίας σχετική πρόσκληση του εργοδότη. Η πρόσκληση ορίζει το θέμα την ημέρα την ώρα και τον τόπο της συνέλευσης και κοινοποιείται στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας. Για τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας, απαιτείται η παρουσία τουλάχιστον του 51 % των εργαζόμενων στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση και για την εκλογή των εκπροσώπων η σχετική πλειοψηφία των παρόντων. Εάν δεν επιτευχθεί η εκλογή οι εκπρόσωποι των εργαζόμενων ορίζονται την επομένη της σύγκλησης της συνέλευσης από το πλέον αντιπροσωπευτικό Εργατικό Κέντρο μεταξύ των εργαζομένων στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση.
Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 4 του ν. 1387/1983, εάν δεν αναδειχθούν οι εκπρόσωποι των εργαζομένων κατά την παραπάνω διαδικασία, οι εργαζόμενοι εκπροσωπούνται από τριμελή ή πενταμελή επιτροπή αποτελούμενη από τους εργαζόμενους που έχουν τον περισσότερο χρόνο υπηρεσίας στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση.